De laatste eenzame plekjes van Nederland

De haven van Noordpolderzijl: Weids, eenzaam, verlaten

Nederland heet een druk en overbevolkt landje te zijn. Maar wie Nederland per boot verkennen wil, kan gelukkig nog wel wat verlaten plekjes vinden. De uitgestrektheid van het Nederlandse platte landschap brengt een eigen soort van eenzaamheid met zich mee, die je elders niet snel vinden zult.

Echt alleen ben je in Nederland zelden. Iedere vierkante centimeter in dit land wordt benut. Dus áls een plek eenzaam is, komt dat meestal doordat die plek al ergens voor in gebruik is. Meestal is dat iets wat deze plek voor de rest van Nederland ietwat onaantrekkelijk maakt. De vluchthaventjes van Breezanddijk en Trintelhaven bijvoorbeeld, liggen naast een drukke autoweg. Een van de mooiere ankerplekjes hier in Nederland, het IJsseloog, is eigenlijk onderdeel van een enorm slibdepot midden in het Ketelmeer (al merk je daar in de praktijk weinig van).

Veel stille plekken worden met hebberige ogen bekeken door gemeenten en projectontwikkelaars. Zij willen dit soort vergeten restjes Nederland maar al te graag 'doorontwikkelen' tot een 'natuurbelevenis' die 'plaats moet bieden aan verschillende vormen van toerisme en recreatie'. Gelukkig zijn er ook genoeg mensen die de waarde van zulke wilde plekken inzien en zich inzetten om het bijzondere karakter van deze plekken te behouden. De vraag is alleen hoe lang zij stand zullen houden. 
 

Trintelhaven, een vluchthaventje midden op het IJsselmeer

Er is ook een andere kant aan deze medaille. Deze projectontwikkelaars zorgen ook dat er nieuwe plekken bij komen. Denk bijvoorbeeld aan de Markerwadden, de nieuwe eilandjes die worden opgespoten in het Markermeer. Waar ooit alleen maar water was, kun je straks ankeren tussen de zandbanken en de vogels.

Echt 'wild' wordt het in Nederland nooit. De meeste eenzame haventjes maken onderdeel uit van een dijk of ander waterwerk. Veel beton en basalt dus. Er zijn er wel een paar die midden in de natuur liggen. Maar die natuur is allang geen wilde natuur meer. Zij is ontworpen aan een tekentafel, voorgelegd aan een commissie met verschillende stakeholders en uitgevoerd door een gerenommeerd ingenieursbureau.

Maar aan de beleving doet dat niets af. Althans, niet voor mij. De eenzaamheid van een plek zit hem niet in de ontstaansgeschiedenis, niet in de 'echtheid' ervan. Je bent alleen met het water, de lucht, de vogels, de uitgestrektheid. Dat is voor mij genoeg..

Hier is mijn persoonlijke lijstje met bijzondere, eenzame plekken in Nederland. Ik ben niet op alle plekken geweest, maar ik ben zeker van plan dat nog eens te doen.

De Kreupel

Op het IJsselmeer, in de buurt bij Andijk en Medemblik, ligt De Kreupel. Een kunstmatig eilandje, aangelegd als reservaat voor de vogels. Het eilandje zelf is plat en vlak, je kan het pas zien als je dicht in de buurt komt. Bij het eiland zijn een aantal steigers waar je aanleggen mag. Bij die steigers staat een speciale hut, van waaruit je vogels kunt spotten. Om de vogels niet te verstoren zijn er een boel dingen die niet mogen: Niet zwemmen, niet de steigers verlaten, honden verboden. Er zijn verder nul voorzieningen en er is niets te beleven. Dat is meteen ook het grote voordeel van deze plek. De kans dat je hier een overvolle haven aantreft, met boten waar druk op geborreld wordt, zal waarschijnlijk niet zo heel groot zijn. De vogels zullen uiteraard wél van zich laten horen. Deze plek staat in ieder geval hoog op mijn verlanglijstje...

Breezanddijk

In het midden van de Afsluitdijk liggen twee kleine vluchthaventjes, zowel aan de Waddenkant als aan de IJsselmeerkant. Klassiek 'mooi' is deze plek niet. En dan is er ook nog het geraas van autoweg E22, die over de Afsluitdijk loopt. Maar de weidsheid van deze plek spreekt me heel erg aan. En kennelijk ben ik niet de enige die gecharmeerd is van deze plek, want het piepkleine kampeerterreintje aan de IJsselmeerkant staat sinds jaar en dag tjokvol. In de havenkommetjes merk je daar verder niet zoveel van. Die heb je hier soms voor jezelf, zeker in de avond, wanneer de hengelaars hun boeltje inpakken. Je kan genieten van een schitterend uitzicht, vooral aan de noordzijde, wanneer de zon ondergaat in de Waddenzee. Aan de zuidkant is men van plan een enorm windmolenpark te bouwen. Voor wie niet van windmolens houdt, valt er straks dus wat minder te genieten. 

Gouden zonsondergang op een verstilde Waddenzee. Deze prachtige plaat schoten we vanaf Breezanddijk-Noord

Het IJsseloog

Midden op het Ketelmeer ligt het IJsseloog, een ringvormig eiland. Aan de binnenkant van het eiland wordt verontreinigd slib opgeslagen. Aan de buitenkant is plaats voor de natuur. Er leven inmiddels honderden watervogels in dit gebied. Er zijn een aantal beboste eilandjes aangelegd, die voor beschutting zorgen. Hierdoor is het een zeer geschikte plek om te ankeren. Door het bos, de eilandjes en de smalle stukjes water, waan je een beetje in Scandinavië. Je hebt wel kans (zeker in het hoogseizoen) dat je hier niet de enige bent. Voor avontuurlijk ingestelde kinderen is het hier een paradijs. Als je echt op je rust gesteld bent, kun je deze plek daarom beter in het voorseizoen of naseizoen bezoeken.

Trintelhaven

Deze haven lijkt wel iets op die van Breezanddijk. Het haventje ligt in het midden van de Houtribdijk, aan de IJsselmeerkant. Ook over de Houtribdijk loopt een weg, die je horen kan. Maar verder ben je midden in de natuur, want het haventje is omzoomd met rietkragen en stukjes bos. Vriendelijker dan Breezanddijk, dus. Aan de andere kant van het haventje ligt een klein strand en er is zelfs een restaurant.

Trintelhaven is een van de donkerste plekken in Nederland (op ruimtefoto's is ons land 's nachts één grote lichtvlek). Na zonsondergang kun je de lichtjes van Urk en Lelystad aan de overkant zien. Trintelhaven is vanuit veel plekken goed te bereiken en ook dit plekje is een paradijs voor kinderen. In het gewone seizoen is het er dan ook vaak redelijk druk. Maar als je in oktober of november langskomt, is de kans groot dat je deze haven voor jezelf hebt. De toekomst van Trintelhaven is onzeker. De gemeente Lelystad wil er een toeristische attractie van maken. 
 

Alleen op de wereld in Trintelhaven

Noordpolderzijl

Een tijdje geleden zag ik in zo'n gratis krantje een foto van een onbekend waddenhaventje. Een modderig kommetje met een stel meerpalen erin, meer was het niet. Moederziel alleen in een uitgestrekte, weidse kwelder. Het toppunt van verlatenheid. Ik wist meteen: dáár wil ik naartoe! Het haventje blijkt in het Groningse Noordpolderzijl te liggen. Ooit een populaire waddenhaven, maar omdat de haven nu regelmatig dichtslibt, blijven de meeste bezoekers weg. Inmiddels wordt er hard aan een oplossing gewerkt. Een zogenaamde spoelzee moet de vaargeul in de toekomst vrij gaan houden, zodat boten met meer diepgang weer naar binnen kunnen. Ik ben benieuwd....