Messen aan boord: Een test

Al een tijdje ben ik op zoek naar een geschikt mes voor aan boord. Voor noodgevallen, om snel een lijn te kunnen doorsnijden. Soms kan dat het verschil tussen leven en dood betekenen, heb ik gehoord. Veel zeilers hebben een mes voor het grijpen in hun boot, vaak in een holster in de kajuitingang. Anderen dragen een mes op hun lijf. Wat voor mes kan ik nu het beste aanschaffen? 

Op het zeilersforum kreeg ik veel verschillende messen aangeraden. Van prachtige, stoere handgemaakte zeilersmessen, tot simpele modelletjes van een euro of tien. Opvallend genoeg waren er ook veel mensen die zweerden bij een eenvoudig broodmes. Je hoeft het niet uit te klappen voor gebruik. Dat is handig als je maar één hand tot je beschikking hebt, of als iedere seconde telt. Zo'n mes zou een lijn in één haal door kunnen snijden. Dat verbaasde me. De gemiddelde lijn aan boord van een zeiljacht is algauw een centimeter in doorsnee. Zou een broodmes daar echt zo makkelijk doorheen gaan? Ik besloot de proef op de som te nemen. Bij deze een verslag van mijn messentest.

Het slachtoffer

Deze tros zwierf ongebruikt door onze boot. Kwaliteit: ongeveer nul komma nul. De kern is niet opgebouwd uit vezels, maar uit hetzelfde spul waar ziekenhuishemden van gemaakt worden. Daarbinnen zit weer een kleiner touw, dat wel uit vezels bestaat. Het touw heeft wel een gevlochten mantel, en het is ongeveer een centimeter dik. Op die twee punten komt het overeen met een kwalitatief betere lijn. Voor het gemak ga ik er even vanuit dat het vooral dat laatste is wat uitmaakt hoe snel je door een lijn heen snijdt, en dat de kwaliteit ervan minder relevant is. Op het zeilersforum sprak men veelal over lijnen doorsnijden die op spanning stonden. Ik heb mijn proeflijn dus ook op spanning gezet alvorens hem door te snijden.

De proefopstelling

Voor de test heb ik twee kandidaat-broodmessen. Eentje is een mes van degelijke kwaliteit, de ander is een goedkoop ding. Ik ben benieuwd of kwaliteit van het broodmes een verschil maakt, of dat het eerste de beste grabbelton-mes van de Action net zo geschikt is. Met een dure hobby als zeilen moet je op de kleintjes blijven letten....

Het dure en degelijke broodmes

.....en een goedkopie van de Action

Om de categorie 'broodmes' te vergelijken met andere soorten messen, heb ik nog twee messen meegenomen in de test. Een ervan is een zogenaamd duikersmes, speciaal bedoeld om (snel) lijnen door te snijden. Dit type wordt veel gebruikt door zeilers. Het mes heeft een gladde kant en een kant met zaagtanden. Die zaagtanden zouden dan helpen om makkelijker door een touw heen te komen. Verder heeft het mes ook nog een kleine inkeping met scherp randje. Waarschijnlijk is dat bedoeld om een lijn in vast te haken, en dan door te snijden.

Het andere mes is speciaal gemaakt voor schoenmakers en leerbewerkers. Het is een lemmetje waar halve scheermessen in gaan. Zij gebruiken het om fijne stukken leer te snijden. Helemaal geen buitensportmes dus. Maar wel bloedjescherp. Als één mes een lijn makkelijk doormidden zal krijgen, is deze het wel.  

Duikersmes, met inkeping

Klein, maar scherp

De bevindingen

Als eerste is het goedkope broodmes aan de beurt. Ik ben verbaasd hoe snel het de lijn doormidden krijgt, twee halen zijn genoeg. Een broodmes is lang, dus je kunt er lange halen mee maken. Het dure broodmes doet het nog beter. Als een mes door de boter, één haal is genoeg. Ook heeft het een steviger lemmet dan het goedkope mes, dus je kan er meer kracht mee zetten. Kwaliteit van het broodmes maakt dus wel degelijk verschil.

Het duikmes presteert duidelijk minder. De gladde kant werkt nog het best. Daarmee snijd ik het touw in vier halen door. De gekartelde kant werkt helemaal niet. Als ik een snelle snijbeweging maak, blijft het touw hangen achter de inkeping. Die zou bedoeld zijn om lijnen door te snijden. Maar die inkeping doet helemaal niks. Om het touw door te snijden zonder dat ie erachter haakt moet je heel erg voorzichtig zijn. Dit maakt een snelle haal onmogelijk. Een averechts effect dus...

Het schoenmakersmes is zoals ik verwacht had, scherp. Het snijdt het touw razendsnel door. Dat ik toch nog twee halen nodig heb, ligt aan het feit dat het lemmetje heel erg kort is (maar een scheermeslengte lang). Daar kun je geen lange halen mee maken. Als buitenmes is het dus niet zo praktisch. Vreemd is dat natuurlijk niet, want daar is het ook niet voor ontworpen. 

 

Het dure broodmes lijkt dus nog het best te presteren. Een lijn onder spanning snijd je er in één haal mee door. Maar lijnen onder spanning zijn sowieso makkelijker door te snijden. Als je het over noodgevallen hebt, is dit nog het 'best case scenario'. Maar stel dat je een lijn wil doorsnijden die ergens omheen gewikkeld zit? Voor de volledigheid heb ik ook het 'worst case scenario' getest. 

 

De lijn zit om de klink gewikkeld. Krijg ik hem nu net zo gemakkelijk door?

Beide broodmessen doen het weer goed, al gaat het niet zo snel als bij een lijn onder spanning. De 'laatste loodjes' (als je al door de rest van het touw heen bent en het alleen nog aan een paar stukjes mantel hangt) zijn het lastigst. Met een paar keer zagen is de lijn helemaal doormidden.

Het duikersmes heeft duidelijk meer moeite met het vast gewikkelde touw. Vooral de laatste stukjes gaan moeilijk doormidden. Het schoenmakersmes heeft het touw nog het snelste door, weer met twee halen. Maar erg praktisch is dit specialistische mesje verder niet. Je kunt er weinig kracht mee zetten. Omdat het in feite een scheermes in een holster is, lijkt het me ook niet al te veilig om mee rond te lopen op een bewegende boot. Zeker niet als er sprake is van een noodgeval.

Het duurdere broodmes komt dus als beste uit de test (Misschien heb ik wel een slecht duikersmes aangeschaft, dat zou best kunnen). Betekent dit dat ik een goed broodmes voor aan boord aan ga schaffen? Daar ben ik nog niet helemaal over uit. Voor lijnen doorsnijden voldoet het prima, maar dek je alle noodgevallen daarmee af? Of kunnen er ook dingen gebeuren die wél een mes vereisen, maar niets met lijnen te maken hebben? Ik heb zelf nog te weinig ervaring met noodgevallen om daar ook maar iets zinnigs over te zeggen. Ik ben dus benieuwd naar jullie ervaringen...