Denken als een schipper

Afgelopen zomer heb ik in een gehuurde Drascombe wat gescharreld op het Lauwersmeer. Niet alleen leuk, maar ook heel leerzaam. Het meest waardevolle wat ik mee naar huis genomen heb, is het leren denken als een schipper. Iets wat ik iedere zeiler aanraden kan, ongeacht zijn of haar zeilambities.

De meeste zeiljachten kennen geen vaste rangorde, met aangewezen kapitein. Maar vaak sluipt er wel een bepaalde rolverdeling in. Zeker wanneer het een vaste bemanning betreft. De een neemt de leiding als schipper, de ander volgt als 'maat' de aanwijzingen op.

Veel vaste bemanningen bestaan uit een stel. Voor de meest ervaren helft van zo'n stel kan het soms moeilijk zijn om dingen uit handen te geven. Dit geldt zeker als die meest ervarene zelf nog lerende is. En uit eigen ervaring weet ik dat het voor de onervaren helft allemaal best overdonderend kan zijn. Zeker wanneer je zelf nog niet eerder hebt gezeild. De boot gaat scheef, er komen enorme krachten op het zeil en er kunnen zomaar rare dingen gebeuren, zoals die enge 'klapgijp' waar je partner het wel eens over heeft. Dus laat je de 'spannende' handelingen het liefst aan de ander over. In het begin was dat voor mij ALLES behalve stootwillen ophangen. Zo sluipt de rolverdeling er langzaam in.

Op zich is er niets mis met zo'n rolverdeling. Het gezegde luidt niet voor niets: je kan geen twee kapiteins op een schip hebben. Maar ook voor 'maten' is het erg nuttig om eens zelf in de schoenen van een schipper te staan. Zelfs wanneer je geen ambities hebt om ooit zelf de leiding te nemen op een boot. Je verwerft nieuwe inzichten, waardoor je een betere hulp kan zijn voor je schipper. En het is heel erg fijn om te weten wat je moet doen in het geval je op het water zit en je schipper (tijdelijk) raakt uitgeschakeld.

Het mooie is dat je daarvoor niet perse meteen op je eigen boot het grote water op hoeft. Je kunt heel klein beginnen. Zoals ik, in mijn gehuurde minibootje, op een beschutte plas. De haventjes daar zijn heel makkelijk aan te lopen. Klein, overzichtelijk, geen getij, geen grote scheepvaart. Een verademing in vergelijking met de havens die we normaal aandoen. Maar hoe makkelijk ook, ik moest het wel in mijn eentje doen. En daardoor leerde ik dat 'meedenken met de schipper' iets heel anders is dan zelf zo'n aanloop plannen, hoe actief ik me ook opstel wanneer we op onze eigen boot zijn.

Je wordt je bewust van alle dingen die je nog niet zo goed kan. Vaak 'saaie' taken die de ander meestal voor zijn rekening neemt. Van die dingen waarvan je denkt dat je ze ook zelf wel kan doen, mocht dat nodig zijn. Maar als je er dan ineens alleen voor staat, werkt alles toch iets minder simpel dan gedacht...

Zelf schipper zijn betekent ook: ruimte om alles op je eigen manier te doen. Denk je maar liefst vier verkenningsrondjes nodig te hebben, voordat je een haven goed aan kan lopen? Dan máák je die vier rondjes gewoon. Ook al is dat 'klunzig' of een 'beginnersmethode' in de ogen van anderen. Je leert dat dingen je lukken door ze aan te pakken op een manier die voor jou werkt. Dat geeft je een gevoel van controle over de zaken. De anderen doen het ook allemaal op hun eigen manier!

En als bepaalde dingen niet werken, ervaar je meteen waarom die dan niet werken. Daar steek je meer van op dan honderd keer verteld worden 'nee, we doen geen X, want dan gebeurt ongewenst ding Y'.

Door zelf eens te ervaren hoe het is om een boot te schipperen, krijg je ook meer begrip voor je eigen schipper. Wat heb ik toch gemopperd op Ivo. Op zijn 'onwil' om me te helpen met dingen die ik nog niet onder de knie had. De neiging om het meteen uit mijn handen te nemen en zelf snel te doen, in plaats van het mij uit te leggen. Vooral bij situaties als aanleggen of wegvaren. Situaties waarvan ik voor mijn gevoel nog het meeste zou kunnen opsteken. Als hij het me iedere keer pas achteraf uitlegt, dan leer ik het toch nooit?

Nu begrijp ik dat er in zulke situaties vaak van alles en nog wat op je af komt. Dat de volle honderd procent van je aandacht vereist is voor het bepalen van je volgende stap. Dat er nauwelijks hersencapaciteit over is om die stap te vertalen naar een concrete opdracht voor je maat. Laat staan dat je op dat moment een didactisch verantwoord instructiemoment kan inlassen. Om goede instructies te geven aan een beginner moet je echt kilometers boven de stof staan. Je hebt niet voor niets duizenden zeemijlen aan ervaring nodig om überhaupt maar aan de opleiding voor jachtinstructeur te mogen beginnen...

Uit die vaste rolverdeling stappen is ontzettend leerzaam. Je wordt er echt een betere zeiler van. En dat is ook voor 'maten' belangrijk. Er zijn verschillende manieren om dit te doen. Je kunt, zoals ik deed, een bootje huren dat makkelijk in je eentje te varen is. Dat kan ook een klein, open bootje zijn. Of ga eens op les, zonder je partner erbij. Misschien op 'zeilkamp': met een goede instructeur een week lang de basics oefenen in Friesland. Ik kan het in ieder geval echt aanraden om zelf eens te leren denken als een schipper!